KARTA HABRÍ NA TUR SOSHALISTA ANTIANO



ARCO no konosé nan tur. Pero ban menshoná algun nòmber: Errol Cova, Adriaan
Moen, Bèbè Rojer, Anthony Godett, Maurice Adriaens, Charles Cooper, Nòchi Willem, Jopi Abraham i otronan.

Soshalismo a lanta riba un sintimientu honorable i bon, esta e deseo di restrukturá sosiedat pa perkurá ku esnan pober por biba dignamente. E idealismo tras di soshalismo semper tabata válido i ta válido ketu bai.

A base di un análisis ekonómiko, sosha-listanan manera Karl Marx a yega na e konklushon ku e ‘klase trahadó’ mester kue poder polítiko di e rikunan (e ‘kapitalistanan’) i restrukturá ekonomia di tal forma ku e ‘pueblo’ (e klase trahadó) ta bira doño di e ‘medionan di produkshon’ (= tur empresa, tur tereno i tur rikesa natural).

E papel di Estado

Den su forma ekstremo esei a bai via di un revolushon sangriente, kaminda e soshalistanan a kue poder despues di un lucha violento (p.e. un gueriya). Una bes na poder, nan a konfiská tur poseshon di e ‘kapitalistanan’. Despues nan a pasa eseinan den man di Estado. Pues Estado a bira doño di tur empresa, tur kunuku, i tur rekurso natural. Ehèmpelnan ta Rusia i Cuba. Den un Estado asina tur hende ta bira trahadó di gobièrnu (un sorto di amtenar) i empresanan privá ta prohibí.

Den su forma moderá (vooral den paisnan Europeo i Sur-Amerikano) e soshalistanan a partisipá na elekshonnan demokrátiko, drenta den gobièrnu, introdusí leinan di belasting pa redistribuí rikesa di e kapitalistanan bou di e pobernan. Ademas, nan a ‘nashonalisá’ sierto industrianan, p.e. industrianan ku ta eksplotá rekursonan natural (p.e. petroleo). Mas poder nan a haña, mas tipo di industria nan a ‘nashonalisá’. Ehèmpelnan kla serka di kas ta Chavez i nos amigo Evo Morales na Bolivia.

Di e forma demokrátiko aki e soshalista-nan den paisnan Europeo i Sur-Amerikano a logra introdusí nan sistema estatal parsialmente, ounke semper ku e speransa di un dia por nashonalisá tur industria i empresa pa establesé un Estado soshalista kompleto (Chavez tambe ta spera di por hasi esei). Den su forma moderá Estado ta tolerá empresanan privá ainda, pero ta forsa nan di paga impuesto progresivo i mashá haltu.

Dedikashon kasi religioso

Soshalistanan ta hende hopi dediká na nan ideologia. Nan a purba di hisa nan ideologia polítiko kasi na nivel di un religion. Anto un religion vengativo: kualkier hende ku no ta kere òf no kier koperá ta wòrdu será den prizón (manera na Cuba aworaki tin sentenares di prisonero polítiko, esta hende ku a hasi nada otro ku diferá di opinion ku e gobièrnu soshalista di Fidel i awor Raul Castro). E soshalistanan ta asina sigur di nan razón ku asta nan ta dispuesto di mata nan propio siudadanonan si nan ta haña esei nesesario pa mantené poder. Na Rusia Stalin a mata miles i miles di ‘disidentenan’, si no ta miyones.

Tur e kosnan aki e soshalistanan tabata hasi i haña nesesario, pasobra nan tabata kere ku nan sistema polítiko ta esun mihó i ku na final tur hende lo ta felis, basta nan tur ta kere den i ta praktiká soshalismo fielmente.




D.r.p.d. Marx, Engels i Lenin, soshalistanan di primera ora

Segun soshalistanan e Meta ta hustifiká tur método

Soshalistanan a propagá abiertamente ku tur método ta hustifiká pa logra e Gran Meta Soshalista, esta di establesé Soshalismo mundialmente. I en bèrdat, den pasado nan a hasi kiko ku ta, inkluso guera, matansa, mentira etc. Nan tabata den un guera perpétuo ku kapitalismo. Nan a
realisá ku e forsa ku ta uni nan ta e forsa di odio, rabia i envidia. Ta p’esei nan mester a tene nan hendenan semper den un estado di guera kontra nan enemigunan kapitalista, sino nan no por a tene nan huntu i motivá nan pa sigui ‘lucha’.

Un refleho di esei nos ta mira un tiki awor den e kampo di ‘NÒ’. Sierto soshalista (pero en bèrdat no tur) ta gusta tene e herida di sklabitut habrí, pa uni e ‘No’-istanan kòntra e ‘enemigu’ Hulanda.
Lei di Karma


E kapitalistanan semper a bringa bèk na un manera no ménos feros i kruel. Siglo 20 tabata e siglo di balanse entre dos ideologia kruel i inhumano. E karta habrí aki no ta un alabansa di kapitalismo. Al kontrario, kapitalismo ta mesun suphumano ku soshalismo i ARCO no ta propag’é. Den ambos sistema tin kos bon i sano, pero ambos ta karesé di dos kalidat primordial, esta hustisia i humanismo.

Resultado práktiko

Awor, kiko soshalismo a realisá den práktika? Rònt mundu soshalistanan a haña nan chèns. Na Rusia nan a eksperimentá ku soshalismo pa mas ku 70 aña. Den otro pais un tiki mas kòrtiku, pero kasi tur pais soshalista a wanta por lo ménos dos generashon (50 aña). Resultado tabata hopi mediokre pa no bisa malu. Niun di e paisnan soshalista a floresé ekonómikamente. Nan pueblonan por a biba sí, pero riba un nivel ekonómiko hopi abou. I na tur pais soshalista nan a oprimí e pueblo, prohibiendo demokrasia i libertat.

Despues di un periodo largu di a eks-
perimentá ku soshalismo nos ta den un posishon awor pa analisá kiko a bai robes. Hasiendo esei, nos mester konstatá ku Estado no ta un bon doño di trabou, es desir Estado no ta un bon doño di e medionan di produkshon. Si Estado ta doño di tur empresa, tur tereno i tur rikesa natural, tur hende ta trahadó di Estado (trahadó di gobièrnu, òf amtenar). Loke ta pasa e ora ei ta presis loke ta pasa den nos propio pais, esta ku kasi niun hende ta traha ku dedikashon.

Naturalmente, tin un kantidat di amtenar ku ta traha ku dedikashon, pero e gran mayoria ta pensa ku ‘mayan tin otro un dia’. Si gran mayoria di hende ta traha asina, produkshon kolektivo ta keda hopi abou. Esei a nèk Rusia. Na dado momentu na Rusia tabatin falta di tur sorto di produkto, di komestibel te produktonan simpel manera habon etc. Na final Rusia mester a importá toneladas di komestibel di Merka i Europa pa por duna su pueblo kuminda.

E situashon na Cuba

Na Cuba aworaki tin un situashon similar. Cubanonan no por haña sierto produkto simpel manera manteka, galiña, papel di WC etc. Otro kos tin na abundansia, p.e. bonchi, te ku hende ta fadá di kome bonchi tur dia. Anto bo no por reklamá tampoko. Si bo ta reklamá, bo no ta un bon soshalista. Nan ta yama bo ‘traidó’ i asta bo por haña bo den prizón.

Si bo kier kumpra un simpel telefòn selular na Cuba, bo mester di pèrmit di gobièrnu, pasobra gobièrnu Cubano no ta konfia su propio siudadanonan. Nan tin miedu ku Cubanonan lo usa nan selular pa organisá partido polítiko òf pa komuniká ku otro over di polítika, algu ku a bira manera un krimen na Cuba (a ménos ku bo ta alabá soshalismo tur ora). Den palabra simpel. Cubanonan ta pober i gobièrnu Cubano ta usa asta forsa brutu (i kastigu di prizón) pa tene nan pober tambe. Asina ku un hende ta haña un tiki sèn, e ta un ‘kapitalista’ i pues un ‘traidó’. Gobièrnu di Fidel i Raul ta kastigá esei asta ku kastigu di prizón.

Un sistema frakasá

Tur e kosnan ku nos a skirbi no ta nada nobo. Tur e kosnan aki ta konosí pa tur e soshalistanan ku nos a menshoná. Nan tur sa ku soshalismo ta un sistema ku a frakasá. Pero ta di kon nan tur ta sigui propagá soshalismo anto? Ta di kon nan ta sigui sostené otro soshalistanan? Di kon Errol Cova, por ehèmpel, ta sostené Chavez? Di kon nos no ta tende niun di e soshalistanan Antiano protestá ku firmesa kontra e sistema opresivo ku Fidel i Raul Castro ta manteniendo na Cuba?

Nan ta kere kisas ku nan por drecha e sistema soshalista? Si ta asina, kon anto? Nunka bo no ta tende un teoria soshalista nobo di nan. Ta eksistí un teoria soshalista ‘nobo’ sí ku nan yama ‘ekonomia partisipatorio’ (den ARCO 28, página 28, tin un artíkulo over di dje - wak ARCO ‘back issues’ na www.arcocarib.com). Sin embargo, e teoria ‘nobo’ aki (yamá ‘Parecon’) no ta solushoná e problema di inefisiensia. Al kontrario, ku ‘Parecon’ inefisiensia lo bira pió pa motibu di e pensamentu anarkista su tras. Otro alternativa nos no a tende, sigur nò di parti di nos soshalistanan Antiano. E ‘soshalismo di siglo 21’ di Chavez komo teoria no ta nada nobo ètòl i grasias na Dios nos soshalistanan Antiano no ta pretendé esei tampoko.

Loke nos no ta komprondé i loke nos ta denunsiá den e karta habrí aki ta ku
nos soshalistanan Antiano ta sigui kere
den un ideologia frakasá. Nan no solamente ta sigui propagá soshalismo, nan ta sigui usa e mesun táktikanan, espesífikamente sembrando odio, rabia i envidia. Esei no ta akseptabel.

En bes di analisá e situashon i buska alternativa, henter e kuerpo di soshalistanan ta sigui tras di e mesun metanan, e mesun ideanan i e mesun sistema polítiko ku a frakasá dilanti di nan wowo. Esei no ta komprondibel.

Lo mas repugnante ta esnan ku ta sigui ku soshalismo, mientras en realidat nan mes no ta kere mas den dje. Nan sa ku soshalismo no ta funshoná i nan no tin niun intenshon di purba introdusi’é. Nan ta sigui propagá soshalismo solamente pasobra ainda bo por gana algun voto kuné. Esei, naturalmente, ta un tipo di oportunismo asina baho ku nos falta palabra pa denunsi’é.

Nos ta hasi un súplika na tur soshalista Antiano pa analisá e situashon, pa detektá e erornan di soshalismo i pa trese altenativa dilanti. Alternativa ku por tin resultado. Alternativa ku ta ofresé promesanan faktibel i real na e pobernan, algu ku pueblo por kere den dje atrobe. Pero, por fabor, stòp di propagá un ideologia polítiko ku bo sa ta morto.