KURASOLEÑO UN POTPOURI



Identidat di e Kurasoleño ta algu sumamente dinámiko. E dinamismo ta saka su energia for di e hendenan di diferente nashonalidat i region di mundu ku a disidí di hasi nan bibá aki. Kòrsou ta un “showcase” di diferente “background” i eksperiensia. Tantu den polítika i den sierto gremionan ku ta bisa ku nan tin interes speshal pa kultura i e dinamismo soshal di nos komunidat, bo ta sinti tin biaha ku kultura ta un tipo di lista “graba den piedra” di kustumber, norma i balornan, ku un nobato ku bin di pafó mester kumpli kuné promé ku e por establesé su mes aki. Si e ke naturalisá e kos ta bira mas kompliká, pasobra e ta haña un pasport di Reino, nò di Kòrsou. Na kiko mester balotá e persona, e ora ei?

Ser Kurasoleño
Nos tin di puntra nos mes kiko ke men ser Kurasoleño? Ser Kurasoleño kier men ku bo mester sa historia di Kòrsou? Na Merka, den e proseso di naturalisashon, nan ta puntra bo 100 pregunta riba historia Merikano.

Òf bira (òf ser) un bon Kurasoleño ta un proseso kaminda tantu e sosiedat
komo e individuo ta hinka energia real den e proseso di adaptashon mutuo? Pa e último tuma lugá tantu e individuo komo nos sosiedat tin di krea sierto espasio. Un kos ta sigur, identidat ta algu ku ta mishi ku nos tur, tantu esnan ku su famia tin diferente generashon riba e isla kaba komo esnan ku a disidí awor di bin biba riba e isla.

Ki tipo di espasio mester tin pa esaki tuma lugá? Si nos enfoká solamente e último siglo k’a pasa, pa ta mas eksakto desde binida di Shell, nos por identifiká diferente ola bastante drástiko den nos sosiedat. Shell i tur e aktividatnan ku ta nesesario pa mantené un rafi naderia a trese diferente nashonalidat na Kòrsou na un manera masivo. E tempu ei Shell a sòru pa traha bario pa nan. Esnan mas importante tabata ta e Kolonia di Portugues, esun di Sürnamnan, i esnan di e islanan di Karibe Ingles i e Hulandesnan Europeo i Inglesnan. Despues di segunda guera mundial e sosiedat a bai den un sorto di asensor di adelanto ekonómiko konstante te ku 30 di Mei 1969. Entre 69 ku 86 nos a bin haña nos ku:

  1. e fenómeno di “nos mes por” (isolando nos mes) kombiná
  2. ku e echo ku ekonomia mundial tabata kambiando rápidamente i
  3. den retrospektiva bo por bisa ku Kòrsou a ser pushá pa
    akontesimentunan mundial, sin ku, al momentu, e kolektividat por a saka un kuarta bentaha for di e kambionan den su region i na mundu en general, ku e resultado:
  4. un deterioro soshal i un ekonomia stagnante sin muchu vishon di unda nos ta bayendo. A uza pleisternan finansiero (bonos) pa tene e sosiedat kontentu a korto plaso, pero al final poniendo e sosiedat na rant di un abismo finansiero, un éksodo di yu di Kòrsou pa Hulanda i un porsentahe di hóbennan sin trabou haltisimo.

Realidat tabata ta ku mayoria di e pueblonan den paisnan den nos region
tabata deteriorá mas rápido ku nos. Esaki a atraé un influho di stranhero pa e isla ku tabata dispuesto di hasi trabou pa ménos sèn ku e Kurasoleño.


Aki mi ke ilustrá kiko mi ke men ku e espasio nesesario ku mester krea den
un sosiedat. Por ehèmpel, awendia den nos skolnan básiko tin un porsentahe hopi grandi di mucha ku e idioma ku nan ta papia na kas ta ni Papiamentu ni Hulandes. Dor ku outoridat no a aktua na ora (no a krea espasio), konsekuensia a bira ku ni Maestronan ni e kuríkulo di skol no ta ekipá pa “deal” na un manera efektivo ku e problema aki.

Kon Kòrsou a i ta bai “deal” ku e influho aki na un manera ku e sosiedat ta sinti ménos “strès” i polarisashon posibel (kon ta sòru pa e espasio nesesario)? Tin basta indikashon ku tur e kuponan di trabou ku lo bai habri, si ekonomia mundial no bai “belly up” pa motibu di e krísis finansiero
ku tin aworakí, lo no por ser yená pa Kurasoleño so.

Ta bin resultá ku e influho di hopi ekstranhero ta kai kasi pareu ku un kambio den e relashonnan den Reino Hulandes. Un relashon ku despues di 50 aña niun di e 7 partidonan envolví no ta kontentu kuné. Aserka ta bin ku e siudadanonan di e partner mas grandi den Reino (e Hulandes Europeo) ta mira ku sierto angustia kon su independensia ta ser di stòfzùig, konsekuensia di e integrashon den Union Europeo. Un otro komplikashon ta ku nos ta tur dia mas dependiente di e ‘va i ven’ di ekonomia di mundu (pa un isla chikí manera nos tin biaha e ta sosodé bastante abrupto pa no bisa violento).

Tur e kosnan aki a hinka nos den un tipo di krísis di identidat, ku sentimentunan di angustia, insiguridat i desatisfakshon. Na Hulanda nan a bin konosé e fenómeno Pim Fortuyn, pero ku aworakí ta ménos enfoká den e fenómeno Geert Wilders (pero ku ménos votadó su tras).

Den e diskushon riba integrashon di stranheronan den nos sosiedat e no ta un simpel skema di kiko sí por i kiko nò. Aki nos por papia di tenshonnan riba tereno di nashonalidat i e otro ku ta etnisidat. E último no a trese muchu strès na Kòrsou.

Un di e pilánan di demokrasia ta ken ta parti di e soberanía, pues ken ta pertenesé na nos pueblo? Un tópiko ku por bin na òrdu den un otro artíkulo.

Mi persepshon di un identidat Kurasoleño mester ta un kòktel voluntario di diferente grupo den nos sosiedat. Un porsentahe basta haltu di nos ku ta
biba aki ku pasport Hulandes tin un òf mas stranhero den nos liña direkto di desendensia. Mas generashon bo bai atras, mas grandi e porsentahe ta bira. E realidat aki só ta pone ku bo no por sera e diskushon riba identidat i loyalidat den un kurá determiná.

Te ainda tin hopi di nos ta pensa den liñanan di un tipo di segregashon. Stranheronan ku ta bin nobo na e isla pa biba tambe ta hasi esaki. Pero Kòrsou no ta un parke zoológiko kaminda tur kos ta den hòki. Ta e diversividat i don di uza e mihó di kada unu tabata semper e forsa di Kòrsou. Ekonómikamente tambe ta probá ku un organisashon ta bai mihó si e tin un variedat di hende ku ta diferenshá for di otro.

Den e diskushon riba ken ta un Kurasoleño ta bon pa tene kuenta ku hende ta un kompleksidat di dimenshon. Hende tambe ta kambia. Famianan ta kambia nan manera di hasi kos di generashon pa generashon. Abilidat di desaroyá ta hasi hende algu speshal. E diskushon ken ta un Kurasoleño no ta un diskushon riba pretu òf blanku. E no ta un diskushon riba òf esaki òf esaya. Pero un diskushon di “i” esaki “i” esaya. Si nos tur por hiba e diskushon ku esaki den mente, outomátikamente den nos sosiedat lo krea e espasio pa akomodá tur esnan, di buena fe ku meresé di ta riba e isla.