Ser terorista; kiko e ta?



Deklarashonnan di e presidente di pais bisiña Venezuela, Sr. Hugo Chávez Frias riba ki statùs mester duna e grupo FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia, http://www.noticias.nl/colombia_artikel.php?id=1750) a trese hopi protesta na Mundu. Presidente Hugo Chavez ke kalifiká nan komo insurgente i no terorista.Su deklarashonnan por duna e impreshon ku un konsepto ta ekskluí e otro. E falta di un definishon universal di kiko ta terorismo riba tereno polítiko ta konfundí hopi hende. Esaki ta tantu na Europa komo aki na kontinente Merikano.

Grupo Hofstad no ta terorista
Un ehèmpel resien di yanüari 23, 2008:
den korte di segundo instansia (hoger beroep) Korte Hulandes a rechasá di kalifiká e grupo Hofstad (http://nl.wikipedia.org/wiki/Hofstadgroep)komo un grupo terorista. E veredikto aki a laga hopi hende den un asombro total.

Na Hulanda korte di segundo instansia a haña ku e realidat riba e tópiko aki ta mas kompleho ku e ta parse riba promé bista. A bin resultá ku ta difísil di determiná ki ora un pensamentu ta transformá su mes den un akshon i ki ora un persona ta kulpabel di hasi un akto kastigabel. Atrobe pa mas detaye riba Hofstadgroep, lesa http://nl.wikipedia.org/wiki/Hofstadgroep.

Aktonan terorista

Loke si tin, mas o ménos, konsenso riba dje ta: kiko ta aktonan terorista.
Aktonan terorista ta tur akto ku ta kondusí na: morto na un manera sistemátiko;
destrukshon òf teror den poblashon i ku tin komo ophetivo pa optené konseshonnan di gobièrnu òf di komunidat na benefisio di e interesnan di terorista.

E aktonan aki por ser realisá pa gruponan Insurgente (http://es.wikipedia.org/wiki/Insurgente); konspiradónan(http://es.wikipedia.org/wiki/Teor%C3%ADa_conspirativa);
agrupashonnan ku tin komo meta tuma poder, pero tambe; e por ser ehekutá pa forsanan armá (ehérsito) di e pais òf; gruponan ku ta apoyá un gobièrnu kontra disidentenan.

E diferente gruponan di lokual sierto por ta parti di e outoridat establesí por hasi
e situashon difuso.


Un karakterisá komun di tur akto terorista ta ku no tin distinshon entre esnan
ku ta bringa legítimamente den un konflikto armá i esnan ku no ta forma
parti di aktonan béliko.

Terorismo no ta diskriminá

En prinsipio terorismo no ta deskriminá: no ta importante ken ta resultá víktima di
nan akshon. Loke ta importante ta: sembra miedo.

Pa e último aki e ta violá derechonan humano fundamental i derecho inter-nashonal humanitario, ku ta prohibí pa utilisá métodonan terorista - manera tuma rehen - den tur tipo di pelea sea inter-nashonal òf interno. Violashon ta kon-stituí un infrakshon grave, ku kastigu penal den ámbito internashonal.

Insurgensia i rebelion

Insurgensia ta realisashon i kontinuidat di un rebelion armá, un eskalashon ku violensia kontra órden legal establesé.

Un estado p’afó di e konflikto por atmití e hecho di e guera sivil partikular aki, i
asina sòru pa kumpli ku ehekushon di e deber di no-intervenshon ku ta ser imponé pa derecho internashonal.

Konkretamente. Den e guera di palabra (te ainda) entre Venezuela i Colombia, no ta permití, komo outoridat di p’afó di e pais pa yuda forsanan rebelde na Colombia, pasobra esaki ta un forma indirekto di agreshon kontra un gobièrnu di e estado na unda tin un lucha interno.

Pa resumí:

Por tin forsanan insurgente terorista òf no-terorista, meskos ku por tin forsanan gubernamental ku ta hasi uso di teror i por ser konsiderá terorista!

“Terorista” ta un athetivo kalifikativo. Di otro manera bisá, ora bo kalifiká un grupo òf individuo komo “insurgente”, esaki no outomátikamente ta ekskluí ku
e por ser kalifiká komo “terorista”.

Bo ta terorista si bo ta utilisá métodonan ku sa sembrá teror den un poblashon sivil: detonando eksplosivo, sekuestro, priva libertat di esnan ku no ta bringando, destrukshon di bienes ku ta indispensabel pa sobrevivensia, imposishon ilegal, etc.

Pa finalisá:

E kalifikashon ku FARC tin di risibí ta dependé di nan propio kondukta, ni mas ni ménos.

Den Reino e último veredikto den e kaso di grupo Hofstad, pa e hende komun ku no ta perito den ki ora un kombersashon ta ser transformá den un akto òf komplisidat na un akto, e ta keda un pulchi difísil di traga. Loke ta den tur hende su mente ta ku: a mata Pim Fortuyn i a mata Theo van Gogh, i ora a arestá miembronan di e grupo a tira e tim di aresto ku un granada.

Ki peso e aktonan ei tin. Tin diferente dicho ku ta relashoná ku e tópiko aki.
Na Hulandes: ‘Waar je mee omgaat, word je mee besmet’.

Na Spaño: ‘Dime con quién andas y te diré quién eres’.

Na Ingles: ‘A man is known by the company he keeps’.

Interpretando lei a bin resultá ku realidat por ta mas kompleho.

Ruben J. Suriel; Feb08

Nota di ARCO
Nos ta kere ku ideologia tambe ta hunga un papel. FARC ta kometé aktonan hororoso, pero e problema ta ku nan ta kere ku nan tin ku hasi’é pa logra nan meta