Awa, un bien vital i presioso



Dia 20 di mart tabata dia pa reflekshoná riba Awa, fuente di tur bida.

“Tur kos ta awa”.
Tur kos ta awa pasobra esensialmente bida tá awa. Den vasto universo, nos mundu ta un fenómeno kompletamente insignifikante. Di e otro un banda e mesun mundu ei ta é kaminda di biba ideal pa un diversividat enorme di kriaturanan ku tur, sin niun esepshon, ta dependé di e kos milagroso ku yama awa. Nos planeta ta puro bida, i nos mester hasi tur kos den nos alkanse pa tené asina

Awa ta, por lo tanto, e bien vitál por ekselensia!!! Insupstituibel i primordial.
Si no tin awa no tin bida, punto!!!! Asina simpel e realidat ta!!!!

Skarsedat di awa


Tòg ta resultá inkreibel, ku na e altura aki di evolushon humano, kaminda nos a asta manda hende luna i ta eksplorando otro planetanan di nos konstelashon, un di e desafionan mas grandi pa e rasa humano drentando siglo 21 ta kon ta sòru pa tin basta awa potábel pa e rasa humano i sobrá di sernan bibiente.
Pero esei ta e realidat sunú, niun otro skarsedat manera petroli etc. ta mas agudo ku esun di awa.


Nos no ta konsiente di e
konsekuensianan di nos
konsumo haltu di awa

Skarsedat di awa limpi pa bebe ta un problema mundial. E situashon grave aki ta pone ku mundialmente mester bai kambia e forma di pensa riba desaroyo humano i soshal

Na Kòrsou e manera, ku tantu e produktor komo e konsumidó ta anda ku awa, ta duna un idea falsu ku tin un abundansia di awa na mundu.

Ehèmpelnan ta: e manera ku nos ta laba nos outonan ku awa limpi di bebe, e manera ku nos ta tene “artifisialmente” ku míles di liter di awa, kuránan ku matanan eksótiko i vèltnan di yerba ku no ta pa nos klima ku ta tuma un kantidat enorme di awa pa tene nan na bida, pisina privá yená ku awa hòrtá òf pagá.

‘Lekverlies’ di 30%

E Produktor/distribuidor di e kos presioso ku yama awa ya tin mas ku 30 aña ku un kos ku ta ser yamá “lekverlies” (un “verzamelnaam” pa, entre otro: propio uso, “waste” den e kompania, lèkage den distribushon, i ladronisia di parti di konsumidónan di 30%).

Na primera bista, e paso morkoi ku ta atendé e problema ku ta afektá nos tur, ta parse un krímen kontra Humanidat. Sigur si bo tene kuenta ku e kompania ta drai ku ganashi ku tur e pèrdida di awa aki. Lesa mas riba e tópiko aki den ARCO 11.

Mirando e balor ku awa tin pa sobrebibensia di e ser humano lo ta konsehabel pa profundisá riba e parti di moral, ora ta repartí (bende) i usa awa. Den un ehersisio asina bo ta keda asombrá te ki punto, papia di awa, su skarsedat, su komersialisashon i su dispidimentu ta yama masha hopi pregunta étiko.


1.100 miyòn di hende no tin awa drechi pa
bebe, mientras nos na Kòrsou tin un
‘lekverlies’ di 30% ...

Mundu oksidental desaroyá

Den e mundu oksidental desaroyá ku nos ta forma parti di dje (Reino Hulandes, ku ta inkluí nos na Antia, ta un di e 15 paisnan mas próspero na mundu), kada siudadano ta uzando entre 500 pa 800 liter pa dia. Kada biaha ku nos hala un WC nos ta uza entre 10 ku 18 liter. Den regionnan pober na Afrika un persona mester ta kontentu si e por haña 10 pa 15 liter di awa pa dia.

Nashonnan Uní

E siguiente ta un sita di un ofisial di Nashonnan Uní den un kombersashon ku e ta tin ku “the Economist” 3 aña pasá.

“The world’s supply of freshwater is being abused, says Ahmed Djoghlaf, Executive Secretary of the UN’s Convention on Biological Diversity. He argues that we must learn to better manage this vital resource or live to regret the consequences”.

Tanten ku hopi Kurasoleño ta gasta enorme kantidatnan di awa di bebe, pa laba outo mas ku un bes pa siman, na mundu tin 1100 mion hende ku diariamente no tin awa drechi pa bebe i tene nan mes limpi.

Awa pa produsí hariña di pan

Un ehèmpel pa mustra ku nos ta hañando un “kabe’i boto” di Kreador den e kestion di awa aki ta ku: segun estudionan hasí, bo mester di 1 mion di liter di awa pa bo por produsí 1000 kilo (1 ton) di trigo (e materia básiko pa traha ariña di pan).

Na Kòrsou no tin basta awa den nos posnan (pa motibu di desishonnan den pasado pa usa awa di pos pa industria petrolero, te ora tur pos a bira brak), ni nos no tin riu pa irigá plantashonnan. E tarifa di mas barata di awa dushi produsí pa Aqualectra ta riba 10 florin pa 1000 liter. Pues pa produsí, na Kòrsou, 1000 kilo di trigo pa traha ariña lo bo tin di paga 10 mil florin na awa só. Esei ta pa pone den perspektiva kon karu awa ta na Kòrsou.

Riba merkado internashonal Preis pa 1000 kilo (1 tòn) di Trigo (http://www.nytimes.com/2008/02/13/business/13wheat.html) ta banda di 1000 florin i subiendo. Pues kumprando (importando) trigo for di eksterior i no kultiv’é, bo por bisa ku nos ta spar awa i plaka stranhero (pa produsí e awa te ainda nos mester energia petrolero pa traha e awa, irigá e plantashon di trigo, sòru pa kosecha i transportá e trigo.

Konklushon: mirando ku na mundu tin 1100 mion hende ku diariamente no tin awa drechi pa bebe i tene nan mes limpi. I ku tur dia 4000 mucha ta muri pa falta di awa limpi, por bisa ku na Kòrsou e “huiswerk” ta tremendamente grandi, si mira kon ta dispidí awa tantu serka esnan ku ta produsí e awa, i distribuy’é komo e konsumidó ku ta uza di mas awa òf ta trata di hòrt’é. En general por bisa ku na Kòrsou ta sosodiendo, diariamente, un tipo di krímen kontra humanidat (http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7065061.stm) ku e manera haltu di malgastamentu di awa ku tin na Kòrsou.