KÒRSOU LO NO BIRA UN ‘PAIS’



E palabra ‘pais’ a krea mashá hopi konfushon serka nos na Antia i Aruba i asta na Hulanda tambe. E sistema di Statüt ta ku tin 3 asina yamá ‘pais’ ku ta traha huntu ku otro, formando nan 3 un solo entidat. E entidat aki yama: ‘Reino Hulandes’. E 3 asina yamá ‘pais’ ta Aruba, Antia i Hulanda. Nan tur 3 ta forma parti INTEGRAL di ‘Reino Hulandes’. Awor, promé ku nos ta duna e entidat aki (Reino Hulandes) un nòmber deskriptivo, nos mester komprondé ku e palabranan ‘pais’ i ‘estado’ hopi biaha ta wòrdu usá ‘door elkaar ‘. Na Hulandes, por ehèmpel, tin biaha nos ta bisa ku Hulanda ta un ‘staat’, tin biaha nos ta yamele un ‘land’. Bo no mester wak e palabranan aki dje tantu. Bo mester wak kiko e entidat (esta Reino Hulandes) en realidat ta. I kon e ta funshoná den relashon ku eksterior.

Reino Hulandes ta un pais
Ora nos ta hasi e análisis ei, nos ta ripará ku eksterior ta rekonosé un solo entidat ku yama ‘Reino Hulandes’. Eksterior no ta rekonosé 3 pais distinto (esta Hulanda, Aruba i Antia), sino un solo ‘suheto legal’ ku yama ‘Reino Hulandes’. Ta Reino Hulandes ta e entidat ku tin relashon ku otro ‘suhetonan legal’ (ku normalmente nos yama ‘paisnan’). Pues pa eksterior Reino Hulandes ta e úniko entidat ku ta eksistí. Pa eksterior Aruba i Antia no ta eksistí komo ‘paisnan’ distinto. Eksterior konosé Aruba i Antia solamente komo un parti di Reino Hulandes. Pa eksterior ta un solo pais tin, esta Reino Hulandes. Manera nos a bisa kaba, tin biaha hende ta usa e palabra ‘estado’ tambe pa deskribí un pais. Si ta usa e palabra aki, e ora ei nos por bisa ku eksterior ta rekonosé un solo ‘estado’, es desir Reino Hulandes. Ta usa e palabra ‘nashon’ tambe. Pa eksterior ta eksistí un solo ‘nashon’ e ora ei, esta Reino Hulandes.

Awor, ban palabrá ku nos lo yama un ‘suheto legal’ ku ta mantené relashonnan eksterior un ‘pais’. Esei ta e palabra mas tantu usá, ounke tin hende ta usa e palabra ‘nashon’ tambe (p.e. ‘Nashonnan Uní), i tin biaha asta ta usa e palabra ‘estado’ (p.e. de ‘Staat der Nederlanden’). Pero ban usa e palabra normal ku ta: ‘pais’. Esaki kier men ku un ‘pais’ ta un suheto legal ku ta move komo tal den eksterior i ku tin relashonnan ku otro paisnan. Ya kaba bo ta mira ku Antia i Aruba no ta paisnan. Antia i Aruba komo tal no por tin relashonnan eksterior. Por ehèmpel, e tratado ku Venezuela ku ta marka e frontera entre Antia, Aruba i Venezuela ta un tratado entre Reino Hulandes i Venezuela. Aruba i Antia no a firma e tratado aki. Aruba i Antia no por fi rma tratadonan ètòl, pasobra nan no por tin relashonnan ekterior. Venezuela no ta rekonosé Aruba i Antia komo paisnan tampoko. Pasobra nan no ta ‘paisnan’ den e sentido komun. Aruba i Antia ta forma parti di un pais ku yama Reino Hulandes. Hulanda mes tambe ta parti di e mesun pais, esta Reino Hulandes. Hulanda tampoko no por fi rma tratadonan, pasobra eksterior no ta rekonosé Hulanda komo pais tampoko. Eksterior ta rekonosé solamente Reino Hulandes komo pais. Ta Reino Hulandes tin representashon na U.N., nò Antia, ni Aruba, ni Hulanda. Pasobra e 3 partinan di Reino Hulandes aki no ta ‘paisnan’ den e sentido komun. E nashonalidat Hulandes ta otro prueba ku nan 3 ta forma un solo pais.

Den Haag ta sede di Reino Hulandes
Awor, sede prinsipal di Reino Hulandes ta Den Haag na Hulanda. Kualkier pais ku kier tin kontakto ofi shal ku Aruba òf Antia mester bai Hulanda, pasobra ayanan sede di Reino Hulandes ta situá. Kontaktonan no-ofishal semper ta posibel, pasobra Venezuela por tin un kontakto no-ofishal ku kualkier gemeente Hulandes tambe. Pero asina ku ta trata di un kontakto ofi shal, un pais di eksterior mester kontaktá Den Haag, sede di Reino Hulandes. Aruba i Antia no por asumí niun responsabilidat pa ku eksterior sin aprobashon previo di Reino Hulandes. Anto si Aruba òf Antia ta faya den su responsabilidat pa ku eksterior, Aruba i Antia no ta responsabel, sino Reino Hulandes ta responsabel. Den práktika Hulanda lo karga e responsabilidat e ora ei, pasobra e ta e parti mas grandi i poderoso den Reino Hulandes, pero en prinsipio Hulanda mes no ta responsabel, pasobra solamente Reino Hulandes por ta responsabel pa ku eksterior.