Pa un diálogo eksitoso migrantenan tin ku uni



Pa logra kambio den maneho di migrashon, migrantenan mester uni. Na Kòrsou a lanta ‘Algemene Werknemersvereniging Curaçao’ i ‘Stichting Buitenlanderzorg’. Na Boneiru a lanta ‘Fundashon Internashonal’. Ounke e diskurso ku nos ta publiká aki tin referensia espesífi ko na e situashon na Boneiru, nos a disidí di inkluy’é den e páginanan di ARCO Kòrsou, pasobra e tin relevansia pa gruponan di migrante na Kòrsou tambe. Pa dun’é mas relevansia pa Kòrsou nos a sustituí ‘Kòrsou’, kaminda den e original tabatin skirbí ‘Boneiru’ i ‘Kurasoleño’ kaminda e original tabatin skirbí ‘Boneriano’.

“Divino Presensia! Nos ta supliká Bo pa baha den nos!”

“Sr. Gezaghebber, Srs. Diputadonan i miembronan di Konseho Insular, Amigui presentenan!

“No ta kustumber den nos regio pa invoká Dios promé ku ta hiba palabra. Pero den otro parti di mundu e ta normal. Despues nan ta adresá e dignitarionan i sobrá presentenan. Pues nos por siña algu di e asina yamá ‘stranheronan’!

“Hindúnan ta pone man huntu i ta hasi un bùiging ora ta topa otro persona komo muestra di rèspèt pa e chispa Divino den e otro. Qué bunita kustumber!

“Awor, mi por a skohe otro invokashon pa habri mi diskruso, un invokashon Kristian òf Mòslem, pero mi no a hasi esei, pasobra Fundashon Internashonal ta un fundashon imparsial. Nos ta respetá tur kultura, tur religion i tur nashonalidat.

“Nos tin ku realisá ku realmente no ta eksistí nashonalidat. Ta eksistí solamente hende. Dios no a krea frontera. Ta hende a pone frontera riba mapa di mundu, kreando asina divishon i desunion entre hende. Pa Dios tur hende ta igual. Dios no konosé nashon.

“Esei kier men ku realmente tur frontera rònt mundu mester disparsé. Mi ta
konsiente ku nos no a yega asina leu ainda, pero ta importante pa enfatisá e punto di salida. I no solamente religiosamente. Tambe legalmente i polítikamente. Art. 1 di Deklarashon Universal di Derechonan
Humano ta bisa ku tur hende ta liber i igual, dotá ku razonamientu i konsenshi. Nan mester trata otro manera ruman. Esei ta nos punto di bista i esei ta punto di salida di Fundashon Internashonal. Mi ta kere ku tur hende den e sala aki ta di akuerdo ku esei. Nos tur ta liber i igual, Kurasoleño i migrante. Pero den práktika nan no tin derecho igual. Pues algu a bai robes malamente i ta p’esei Fundashon Internashonal a lanta.

“Tanten ku mundu ta dividí, maneho di migrashon mester tene kuenta ku e
realidat ei. Anto den e realidat di divishon ei, otro realidat ta ku Kòrsou ta un isla chikitu ku poko rekurso. Ta p’esei no ta posibel pa habri nos frontera pa laga tur migrante drenta libremente. Mirando e realidat amargo di divishon rònt mundu, nos ta haña nos obligá pa regulá i restringí e infl uho di hende di afó, sigur na un isla chikitu manera Kòrsou.

“Kòrda bon sí, ku migrantenan ta liber i igual, meskos ku nos. Kada medida ku ta kita nan libertat i igualdat ta un violashon di lei natural. Anto lei natural ta lei di Dios. Kende kier violá lei di Dios? Pues si nos kier regulá i restringí migrashon, nos mester tin hopi bon motibu pa hasi esei. Un motibu ku realmente ta hustifiká violashon di lei natural.

“Pues, komprondé bon. Fundashon Internashonal no ta kontra Kurasoleño. Nos no ta kontra niun hende. Nos ta pro Hustisia. Nos kier pa migrantenan wòrdu tratá manera hende, igual ku nos. Nos kier pa no hasi bida di migrante difísil sin motibu, manera, pa djis konsiderá un ehèmpel, restrikshon di nan libertat di traha.

“Laga nos konsiderá esei un ratu.

“Tur hende tin ku traha. Ta un obligashon moral pa ku bo famia i komunidat pa presta labor. Bijbel ta bisa ku bo mester gana bo pan di kada dia ku sodó na bo frente. No ta un eksagerashon pa bisa, pues, ku trabou ta sagrado. Papa Juan Pablo II a konfi rmá esei. Ta p’esei gobièrnu mester stimulá i fasilitá tur hende pa traha. I libertat ta enserá ku hende mag traha libremente i ku nan ta liber di skohe ki sorto di trabou nan kier hasi.

“Sin embargo, na Kòrsou e migrante no ta liber pa traha. E mester di un pèrmit. Pa gana su pan di kada dia e mester aserká gobièrnu na rudia pa por fabor dun’é un pèrmit pa e por mantené su famia. Figurá bo! Anto durante promé 3 aña e no ta ni liber pa skohe e trabou ku e ta deseá di hasi. I si e no ta gusta esaki, nos ta skòp é afó, pasobra e ora ei e ta illegal bezig, trahando sin pèrmit!

“Si bo pens’é bon, nos a hinka e migrante den un situashon similar na sklabitut. Anto nos ta someté e migrante 10 aña largu na e régimen opresivo aki sin rel. Nos Kurasoleño ta hasi esei. No duna niun otro hende kulpa. Ta nos ta hasi’e’! Si nos kier wak den spil i tin rèspèt pa nos mes, nos tin ku kambia maneho di imigrashon drástikamente. Nos sa ku e realidat di divishon rònt mundu ta pone ku sierto kambio no ta posibel mes ora. I nos lo no ta irazonabel. Pero e maneho di migrashon tin ku kambia.

“Nos sa tambe ku e ta bai tuma tempu. Polítika Antiano, sostené pa tur
partido polítiko, a krea e mònster di IMIGRASHON durante un periodo di
hopi aña. Bo no ta kambia esei den un, dos, tres. Además, e mònster aki ta operá den tur parti di mundu. No ta Antia so. Pues, e ta bai tuma tempu. Pero e maneho por kambia i lo kambia. Meskos ku nan a logra abolí sklabitut den siglo 19, nos lo logra abolí abuso kontra migrante.

“Internashonalmente, e problema a keda identifiká kaba. Nashonnan Uní a aprobá un Tratado tokante Migrashon ku a wòrdu ratifi ká pa mas òf ménos 15 pais. Hulanda te ainda no ta un di nan. Pues Antia tampoko. Sin embargo, gobièrnu di Antia por disidí ku nan lo adoptá kontenido di e tratado aki komo guia pa nos leinan di migrashon. Si nan ta hasi esei, huesnan lo haña derecho di kòntròla gobièrnu a base di e tratado aki. Esei lo kita hopi di e doló ku ta primí e migrante aworaki. No ku e Tratado aki ta ideal, pero adopshon informal lo ta un bon komienso. Ta p’esei nos lo pidi gobièrnu pa hasi esei

“Pa por logra e meta aki Fundashon Internashonal lo mester sera lasonan
estrecho ku otro organisashonnan di migrante internashonalmente. E problema di migrashon por wòrdu solushoná solamente via polítika. I pa logra algu polítikamente den un demokrasia bo mester por ehersé infl uensha politiko. Polítika ta un wega di number. Si bo representá sufi siente hende, bo ta gana e wega. Ta p’esei nos mester uni forsa tantu entre nos mes na Kòrsou komo ku gruponan di migrante afó.

“Nos esfuerso lo duna resultado positivo. Resultado no solamente pa migrantenan, pero pa henter komunidat Kurasoleño. Ta p’esei Fundashon
Internashonal no ta mira esaki komo un lucha, sino un diálogo. Un diálogo
entre Kurasoleño i no-Kurasoleño, entre Fundashon Internashonal i Gobièrnu. Huntu nos mester buska solushon hustu i humano di moda ku

despues di algun aña nos por lubidá tur e doló i inhustisia ku nos ta sinti awor pa motibu di un maneho diskriminatorio i inhumano kontra nosrumannan di afó.

Un situashon asina te ainda nos no a mira na Kòrsou. Pero tantu na Kòrsou komo na Aruba tin droppings’ di migrante te ku un biaha na Aruba un kantidat di nan a hoga. Siguiente dia a haña un antidat di kadaver den pal’i mangelnan kant’i laman. Migrashon - legal i vooral ilegal - lo sigui
oumentá te ora mundu a yega na un konsenso i a implementá un sistema ku ta garantisá ku tur hende por goza di un entrada digno i derechonan soshal i ekonómiko kómodo.


“Nos kier un diálogo serio, kaminda nos no ta nenga realidat, na ambos banda. Si un migrante kier biba na nos isla, e mester respetá nos hendenan. Pero nos tin ku respet’é tambe. Segundamente, e migrante mester integrá den nos komunidat. Ta p’esei e tin ku siña Papiamentu. Pero si realmente e no por esei, nos no ta tum’é na malu tampoko.

“I niun hende no mester diskriminá. Gobièrnu tampoko. Ta p’sei lema di Fundashon Internashonal ta: respetá, integrá i no-diskrininá; huntu nos por.

“Si nos a logra tur esei, Fundashon Internashonal lo a realisá su meta di
krea harmonia entre migrante i lokalnan. Pero bou di e leinan aktual, harmonia no ta posibel. Ta p’esei nos ta pidi tur presentenan, espesífikamente nos mandatarionan, pa koperá ku nos i sòru pa trese e kambionan nesesario mas pronto posibel. Bo por konfi a ku nos lo bini ku un lista di prioridatnan pronto.

Kopia di e Tratado di Migrashon na Ingles bo por haña na: www.arcocarib.com. Bai na ‘Arco Knowledge Center’, click e bòtòn ‘legal’ i despues ‘treaties’.